Blaasontsteking
Claire
Gezondheidsdeskundige Vaud
Blaasontsteking, medisch bekend als cystitis, komt jaarlijks voor bij miljoenen mensen over de hele wereld. Deze aandoening, die wordt gekenmerkt door ontsteking van de blaaswand, uit zich in pijnlijke en ongemakkelijke symptomen die de kwaliteit van leven aanzienlijk kunnen beïnvloeden. Dit deskundige artikel geeft een uitgebreide beschrijving van blaasontsteking, inclusief de oorzaken, symptomen, risicofactoren en de beste behandelingen.
Wat is een blaasontsteking?
Een blaasontsteking ontstaat wanneer bacteriën, meestal E. coli, de urinewegen binnendringen en de blaas infecteren. Deze infectie leidt tot symptomen zoals pijn bij het plassen, constante aandrang om te plassen en troebele urine. Zonder behandeling kan de infectie zich uitbreiden naar de nieren, wat ernstige gezondheidsrisico’s met zich meebrengt. Ook is het mogelijk de infectie vanzelf overgaat.
Blaasontsteking bij mannen en vrouwen
Hoewel blaasontstekingen vaker voorkomen bij vrouwen, vanwege hun kortere plasbuis die dichter bij de anus ligt, kunnen mannen ook getroffen worden. Bij mannen kan een blaasontsteking een indicatie zijn van een onderliggend probleem, zoals een vergrote prostaat.
Symptomen van blaasontsteking
De symptomen van een blaasontsteking kunnen veel ongemak veroorzaken en de levenskwaliteit verminderen. Ze variëren van een constante aandrang om te plassen tot een branderig gevoel tijdens het plassen en in sommige gevallen zelfs bloed in de urine.
Vaak moeten plassen
Een van de meest voorkomende symptomen van een blaasontsteking is een verhoogde drang om te plassen, zelfs als de blaas niet vol is. Dit kan gepaard gaan met het gevoel onmiddellijk te moeten plassen, vaak zonder veel urine te produceren.
Pijnlijk of brandend gevoel bij het plassen
Een branderig of pijnlijk gevoel tijdens het plassen is een duidelijk teken van een blaasontsteking. Dit gevoel is meestal het gevolg van een ontsteking van de blaaswand, die gevoelig wordt door de infectie.
Troebele, donkere of sterk ruikende urine
Veranderingen in de urine, zoals troebelheid, een donkere kleur of een sterke, onaangename geur, kunnen wijzen op een blaasontsteking. Bloed in de urine, bekend als hematurie, kan ook voorkomen, waardoor de urine roze, rood of colakleurig lijkt.
Bloed in de urine
De aanwezigheid van bloed in de urine, hoewel vaak alarmerend, is een symptoom dat kan wijzen op een blaasontsteking. Het is belangrijk om dit symptoom serieus te nemen en medische hulp in te schakelen voor een juiste diagnose en behandeling.
Pijn in de onderbuik of rug
Pijn of druk in de onderbuik, net boven het schaambeen of in de onderrug kan wijzen op een blaasontsteking. Deze pijn kan constant zijn of verergeren tijdens het plassen.
Algemene symptomen
In sommige gevallen kunnen mensen met een blaasontsteking ook algemene symptomen ervaren, zoals vermoeidheid, een algemeen gevoel van niet lekker zijn of koorts. Hoewel koorts minder vaak voorkomt bij een eenvoudige blaasontsteking, kan het wijzen op een ernstigere infectie, zoals een nierinfectie.
Urgentie en incontinentie
Een plotse en sterke drang om te plassen, die soms leidt tot urine-incontinentie, kan ook een symptoom zijn van blaasontsteking. Dit komt doordat de ontstoken blaas gevoeliger wordt en moeilijker onder controle te houden is.
Nachtelijk urineren
Vaker plassen tijdens de nacht, ook wel nocturie genoemd, kan een teken zijn van blaasontsteking. Dit symptoom kan de slaap verstoren en geeft aan dat een medische controle nodig is.
Oorzaken van een blaasontsteking
De oorzaken van blaasontstekingen kunnen variëren, maar de meeste gevallen ontstaan wanneer bacteriën van buiten het lichaam de urinewegen binnendringen en zich vermenigvuldigen. Inzicht in de oorzaken is essentieel voor het voorkomen en behandelen van deze aandoening.
Bacteriële infecties
De belangrijkste oorzaak van blaasontstekingen is het binnendringen van bacteriën in de urinewegen. Deze bacteriën, meestal Escherichia coli (E. coli), komen van nature voor in de darmflora en kunnen de urinewegen binnendringen via de plasbuis. Eenmaal in de blaas kunnen deze bacteriën zich hechten aan de blaaswand en zich vermenigvuldigen, wat leidt tot infectie en ontsteking.
Korte plasbuis bij vrouwen
Anatomisch gezien hebben vrouwen een kortere urinebuis dan mannen, wat betekent dat bacteriën een kortere weg moeten afleggen om de blaas te bereiken. Dit verklaart waarom blaasontstekingen vaker voorkomen bij vrouwen dan bij mannen.
Seksuele activiteit
Seksuele activiteit kan het risico op blaasinfecties verhogen, vooral bij vrouwen. Tijdens geslachtsgemeenschap kunnen bacteriën gemakkelijker in de urinebuis worden geduwd. Dit fenomeen wordt ook wel “wittebroodsweken-blaasontsteking” genoemd.
Gebruik van bepaalde anticonceptiemethoden
Sommige anticonceptiemiddelen, zoals zaaddodende middelen, pessariums en condooms zonder glijmiddel, kunnen het risico op blaasinfecties verhogen. Spericiden kunnen bijvoorbeeld de natuurlijke flora van de vagina verstoren, waardoor het risico op E. coli-infecties toeneemt.
Overgang
Na de overgang ondergaan vrouwen hormonale veranderingen die de beschermende flora van de vagina kunnen aantasten. Verminderde oestrogeenspiegels kunnen leiden tot veranderingen in de urinewegen die het risico op infecties verhogen.
Vergroot prostaat bij mannen
Bij mannen kan een vergrote prostaat de vrije urinestraal belemmeren, waardoor er urine in de blaas achterblijft. Dit kan een broedplaats zijn voor bacteriën, waardoor het risico op blaasontstekingen toeneemt.
Blokkades in de urinewegen
Elke vorm van verstopping in de urinewegen, zoals nierstenen of een vergrote prostaat, kan de normale urinestroom belemmeren en leiden tot een ophoping van bacteriën.
Lage weerstand
Een verminderd afweersysteem, als gevolg van aandoeningen zoals diabetes, kan ervoor zorgen dat het lichaam minder effectief is in het bestrijden van infecties, waaronder blaasontstekingen.
Kathetergebruik
Langdurig gebruik van een urinekatheter kan het risico op blaasinfecties verhogen, omdat bacteriën via de katheter de blaas kunnen binnendringen.
Persoonlijke hygiëne
Verkeerde persoonlijke hygiëne, zoals van achter naar voren afvegen na een toiletbezoek, kan bacteriën van de anus naar de plasbuis overbrengen.
Zeldzamere oorzaken
In sommige gevallen kunnen blaasontstekingen het gevolg zijn van andere oorzaken dan infecties, zoals chemische irritaties van verzorgingsproducten, bestralingstherapie of het gebruik van bepaalde medicijnen.
Risicofactoren blaasontsteking
Verschillende risicofactoren kunnen de kans op een blaasontsteking vergroten. Om dit te voorkomen en vroegtijdig op te sporen, is het belangrijk om deze risicofactoren te kennen.
Zwangerschap
Een blaasontsteking tijdens de zwangerschap is een veel voorkomend probleem dat serieuze aandacht vereist, gezien de mogelijke complicaties voor zowel de moeder als de ongeboren baby. Zwangerschap brengt aanzienlijke lichamelijke veranderingen met zich mee, waaronder veranderingen in de urinewegen, die het risico op urineweginfecties (UTI’s), waaronder blaasontsteking, verhogen. Deze factoren kunnen de urineafvoer belemmeren en een omgeving creëren die bevorderlijk is voor de groei van bacteriën.
Diabetes
Diabetes kan het risico op blaasontstekingen verhogen door het immuunsysteem te verzwakken en de weerstand tegen infecties te verminderen. Bovendien kan een hoge bloedsuikerspiegel een gunstig klimaat creëren voor de groei van bacteriën.
Erfelijkheid
Sommige onderzoeken wijzen erop dat erfelijkheid een rol kan spelen bij de gevoeligheid voor blaasontstekingen. Mensen met familieleden die regelmatig last hebben van urineweginfecties lopen mogelijk zelf ook een hoger risico.
Gebrek aan vochtinname
Onvoldoende vochtinname kan leiden tot minder urineren, waardoor de kans toeneemt dat bacteriën zich vermenigvuldigen in de urinewegen.
☆☆☆☆☆ 4.8/5
Voor cel bescherming van blaas en urinewegen*
Diagnose
Een nauwkeurige diagnose van blaasontsteking is belangrijk voor een goede behandeling. De diagnose kan worden gesteld op basis van symptomen, laboratoriumonderzoek van urine en in sommige gevallen beeldvormend onderzoek. Er zijn ook zelftests beschikbaar waarmee men thuis de blaasontsteking kan onderzoeken. Deze tests zijn nuttig voor een snelle indicatie, maar kunnen een professionele diagnose niet vervangen.
Behandeling van blaasontsteking
De behandeling is gericht op het uitschakelen van de ontsteking, het verlichten van de symptomen en het voorkomen van herhaling.
Antibiotica
De voornaamste behandeling voor blaasontsteking is antibiotica. De keuze van het antibioticum hangt af van de specifieke bacteriën die de infectie veroorzaken en hun gevoeligheid voor verschillende antibiotica, die vaak wordt bepaald door een urinekweek. Veelgebruikte antibiotica voor de behandeling van blaasontsteking zijn:
- Nitrofurantoïne: Effectief voor de meeste stammen van E. coli, de meest voorkomende veroorzaker van UTI’s.
- Trimethoprim/sulfamethoxazol (TMP/SMX): Ooit een eerstelijnsbehandeling, maar in sommige regio’s minder vaak voorgeschreven vanwege toenemende resistentie.
- Fosfomycine: Een enkele dosis kan effectief zijn voor ongecompliceerde cystitis.
- Cefalexine en amoxicilline/clavulaanzuur: Alternatieven, afhankelijk van lokale resistentiepatronen en patiëntspecifieke factoren.
De duur van de behandeling kan variëren van een enkele dosis tot een kuur van 5-7 dagen, afhankelijk van de ernst van de infectie en de gebruikte medicatie.
Symptoom bestrijding
Naast antibiotica zijn er verschillende manieren om de symptomen van een blaasontsteking te verlichten:
- Pijnstillers: Over-the-counter (OTC) pijnstillers zoals ibuprofen of paracetamol kunnen helpen de pijn en het ongemak te verlichten.
- Fenazopyridine: Een vrij verkrijgbaar geneesmiddel dat de binnenkant van de blaas tijdelijk kan verdoven, waardoor de aandrang en het branderige gevoel bij het plassen verminderen. Dit medicijn verandert de kleur van de urine in oranje of rood, wat normaal is en niet alarmerend hoeft te zijn.
Dieet aanpassen
Voldoende water drinken is essentieel voor mensen met een blaasontsteking. Veel water drinken helpt om bacteriën uit de urinewegen te spoelen. Het beperken van irriterende stoffen zoals cafeïne, alcohol en gekruid voedsel kan ook helpen om blaasirritatie te verminderen.
Alternatieve behandelingen
Hoewel minder effectief dan antibiotica, kunnen sommige alternatieve behandelingen toch nuttig zijn als aanvullende maatregelen:
- Cranberry supplementen: Er is enig bewijs dat cranberryproducten het risico op herhaalde UTI’s kunnen verminderen door te voorkomen dat bacteriën zich aan de blaaswand hechten.
- Probiotica: Vooral lactobacillus soorten, kunnen helpen bij het herstellen en behouden van een gezonde vaginale flora, waardoor het risico op blaasontsteking mogelijk afneemt.
☆☆☆☆☆ 4.8/5
Voor cel bescherming van blaas en urinewegen*
Blaasontsteking voorkomen
Hoewel de behandelingen meestal effectief zijn, kan de aandoening bij sommige mensen veel klachten veroorzaken en regelmatig terugkeren. Gelukkig zijn er verschillende methoden en aanpassingen in de levensstijl die het risico op een blaasontsteking kunnen verkleinen.
Veel water drinken
Een van de meest effectieve manieren om blaasontsteking te voorkomen is om voldoende te drinken. Veel water drinken helpt om de urinewegen regelmatig te spoelen, waardoor bacteriën minder kans hebben om zich te vermenigvuldigen en een infectie te veroorzaken. Streef naar minstens 1,5 tot 2 liter water per dag, afhankelijk van de mate van activiteit en het klimaat.
Plas wanneer nodig
Urine ophouden kan de groei van bacteriën in de blaas bevorderen. Probeer te plassen als de aandrang er is en zorg ervoor dat de blaas helemaal leeg is. Dit helpt om bacteriën weg te spoelen voordat ze een infectie kunnen veroorzaken.
Plassen na geslachtsgemeenschap
Seksuele activiteit kan bacteriën in de buurt van de plasbuis duwen, waardoor het risico op een blaasontsteking toeneemt. Direct plassen na geslachtsgemeenschap helpt om deze bacteriën weg te spoelen en het risico op een infectie te verkleinen.
Goede persoonlijke hygiëne
Zorg voor een goede persoonlijke hygiëne om het risico op blaasinfecties te verkleinen. Dit houdt onder andere in dat men na een toiletbezoek voorzichtig van voor naar achter afveegt om te voorkomen dat bacteriën van het anale gebied naar de plasbuis worden overgebracht. Het is ook aan te raden om liever te douchen dan te baden om te voorkomen dat bacteriën zich verzamelen in het water rond de plasbuis.
Gezonde voeding
Veel gestelde vragen over blaasontsteking
De symptomen van een blaasontsteking zijn onder meer frequent urineren, een branderig gevoel bij het plassen, troebele urine en buikpijn.
Het is mogelijk om milde blaasontstekingen te verlichten met veel water drinken en cranberrysap, maar bij ernstige symptomen is medische behandeling nodig.
Het drinken van veel water en het nemen van antibiotica voorgeschreven door een arts kunnen helpen bij een blaasontsteking.
Een blaasontsteking kan soms vanzelf verdwijnen, maar het kan ook ernstiger worden zonder behandeling, dus medisch advies wordt altijd aanbevolen.
- Potkamp, J. Blaasontsteking. TIJD. PRAKT.ONDERST. 6, 78 (2011). https://doi.org/10.1007/s12503-011-0049-7
- Hugenholtz, M. Cranberries ter voorkoming van blaasontstekingalternatieve geneeswijze Cochrane-review urineweginfecties . HUWE 45, 664 (2002). https://doi.org/10.1007/BF03083059
- Eekhof, J. Cranberry’s tegen blaasontsteking. HUISARTS WETENSCHAP 54, 635 (2011). https://doi.org/10.1007/s12445-011-0312-8
- Vitamine C zorgt mede voor een goede weerstand
- Vitamine C helpt lichaamscellen te beschermen tegen invloeden van buitenaf
Gratis advies op maat
We geven u graag gratis uitgebreid advies van onze gezondheidsdeskundigen.
☆☆☆☆☆ 4.8/5
Voor cel bescherming van blaas en urinewegen*